Erzurum Kongresi
Tarih 23 Temmuz 1919… Sonunda Anadolu’da milli mücadele birliğinin kurulmasıyla birlikte ikinci adım olarak Erzurum Kongresi’nin toplanmasına karar verildi. Amasya Genelgesi’nden sonra Mustafa Kemal’in İstanbul ve askerlikle ilişkisinin kesilmesine rağmen başta Kazım Karabekir olmak üzere birçok komutan Mustafa Kemal’e olan desteğini sürdürdüğünü gösterdi.
Artık milli bir kongre toplanmalı ve bütün milli faaliyetler birleştirilerek bir çatı altında toplanmalıydı. Ancak Kazım Karabekir milli bir kongreden önce Doğu illeri için bölgesel bir kongrenin daha iyi olacağı düşüncesiydi. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin ısrarları üzerine de kongrenin toplanması kesin olarak kararlaştırıldı.
Kongre aslında 10 Temmuz’da toplanacaktı, ancak 23 Temmuz’da 54 delege ile birlikte bir okulun salonunda çalışmalara başlanabildi. Mustafa Kemal öncelikle davetli olarak katıldı. Erzurum delegesi Cevat Dursunoğlu da istifa ederek Mustafa Kemal’in kendi yerine seçilip asil üye olmasını sağladı. İlk günün sonunda da Mustafa Kemal kongre başkanı olarak seçildi.
Kongrede milli değerlendirmeler yapıldı. Doğu illeri hakkında konuşuldu ve milli mücadelenin temeli sayılabilecek kararlar alındı.
İşte o kararlar:
1. Milli sınırlar içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçalanamaz.
2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet top yekün kendisini savunacak ve direnecektir.
3. Vatanı korumayı ve istiklali elde etmeyi İstanbul Hükümeti sağlayamadığı takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa, bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktır.
4. Kuva-yı Milliyeyi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır.
5. Hıristiyan azınlıklara siyasi hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
6. Manda ve himaye kabul edilemez.
7. Milli Meclisin derhal toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.
8. Milli irade padişahı ve halifeyi kurtaracaktır.
Artık milli bir kongre toplanmalı ve bütün milli faaliyetler birleştirilerek bir çatı altında toplanmalıydı. Ancak Kazım Karabekir milli bir kongreden önce Doğu illeri için bölgesel bir kongrenin daha iyi olacağı düşüncesiydi. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin ısrarları üzerine de kongrenin toplanması kesin olarak kararlaştırıldı.
Kongre aslında 10 Temmuz’da toplanacaktı, ancak 23 Temmuz’da 54 delege ile birlikte bir okulun salonunda çalışmalara başlanabildi. Mustafa Kemal öncelikle davetli olarak katıldı. Erzurum delegesi Cevat Dursunoğlu da istifa ederek Mustafa Kemal’in kendi yerine seçilip asil üye olmasını sağladı. İlk günün sonunda da Mustafa Kemal kongre başkanı olarak seçildi.
Kongrede milli değerlendirmeler yapıldı. Doğu illeri hakkında konuşuldu ve milli mücadelenin temeli sayılabilecek kararlar alındı.
İşte o kararlar:
1. Milli sınırlar içinde vatan bölünmez bir bütündür; parçalanamaz.
2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet top yekün kendisini savunacak ve direnecektir.
3. Vatanı korumayı ve istiklali elde etmeyi İstanbul Hükümeti sağlayamadığı takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa, bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktır.
4. Kuva-yı Milliyeyi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır.
5. Hıristiyan azınlıklara siyasi hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
6. Manda ve himaye kabul edilemez.
7. Milli Meclisin derhal toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.
8. Milli irade padişahı ve halifeyi kurtaracaktır.
